Με αφορμή τον εορτασμό για το Πολυτεχνείο ...

Με αφορμή τον εορτασμό της 17ης Νοεμβρίου,
μου ήρθε στο μυαλό και πάλι αυτό το εξαιρετικό ποίημα
του Μιχάλη Κατσαρού.
Πολύ έντονο, πολύ δυνατό ποίημα, μ' αυτόν το καταπληκτικό
"ως και σε μένα, σε μένα ακόμα που σας ιστορώ
αντισταθείτε"



Η ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΟΥ

Αντισταθείτε
σ' αυτόν που χτίζει ένα μικρό σπιτάκι
και λέει: καλά είμαι εδώ.

Αντισταθείτε σ' αυτόν που γύρισε πάλι στο σπίτι
και λέει: Δόξα σοι ο Θεός .

Αντισταθείτε
στον περσικό τάπητα των πoλυκατοικιών
στον κοντό άνθρωπο του γραφείου
στην εταιρεία εισαγωγαί- εξαγωγαί
στην κρατική εκπαίδευση
στο φόρο
σε μένα ακόμα που σας ιστορώ.

Αντισταθείτε
σ' αυτόν που χαιρετάει απ' την εξέδρα ώρες
ατέλειωτες τις παρελάσεις
σ' αυτή την άγονη κυρία που μοιράζει
έντυπα αγίων λίβανον και σμύρναν
σε μένα ακόμα που σας ιστορώ.

Αντισταθείτε πάλι σ' όλους αυτούς που λέγονται
μεγάλοι
στον πρόεδρο του Εφετείου αντισταθείτε
στις μουσικές τα τούμπανα και τις παράτες
σ' όλα τ' ανώτερα συνέδρια που φλυαρούνε
πίνουν καφέδες σύνεδροι συμβουλατόροι

σ' όλους που γράφουν λόγους για την εποχή
δίπλα στη χειμωνιάτικη θερμάστρα

στις κολακείες τις ευχές τις τόσες υποκλίσεις
από γραφιάδες και δειλούς για το σοφό
αρχηγό τους.

Αντισταθείτε στις υπηρεσίες των αλλοδαπών
και διαβατηρίων
στις φοβερές σημαίες των κρατών και τη
διπλωματία
στα εργοστάσια πολεμικών υλών
σ' αυτούς που λένε λυρισμό τα ωραία λόγια
στα θούρια
στα γλυκερά τραγούδια με τους θρήνους
στους θεατές
στον άνεμο
σ' όλους τους αδιάφορους και τους σοφούς
στους άλλους που κάνουνε το φίλο σας

ως και σε μένα, σε μένα ακόμα που σας ιστορώ
αντισταθείτε.

Τότε μπορεί βέβαιοι να περάσουμε προς την
Ελευθερία.

Μιχάλης Κατσαρός (1920-1998)

















Γνωρίζουμε πως ύστερα από τη λογοκριμένη διμοσίευση της "Διαθήκης",
ο Κατσαρός γράφει το παρακάτω ποίημα, αναφερόμενος σ' αυτή τη λογοκρισία:

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ
Η διαθήκη μου πρίν διαβαστεί-καθώς διαβάστηκε-
ήταν ένα ζεστό άλογο ακέραιο.
Πριν διαβαστεί
οχι οι κληρονόμοι που περίμεναν
αλλά σφετεριστές καταπατήσαν τα χωράφια.
Η διαθήκη μου για σένα και για σε
χρόνια καταχωνιάστηκε στα χρονοντούλαπα
από γραφιάδες, πονηρούς συμβολαιογράφους.
Αλλάξανε φράσεις σημαντικές
ώρες σκυμμένοι πάνω της με τρόμο.
Εξαφανίσανε τα μέρη με τους ποταμούς
τη νέα βουή στα δάση
τον άνεμο τον σκότωσαν
–Τώρα καταλαβαίνω πιά τι έχασα.
Ποιός είναι αυτός που πνίγει.
Και συ λοιπόνστέκεσαι έτσι βουβός με τόσες παραιτήσεις
από φωνή
από τροφή
από άλογο
από σπίτι.
Στέκεις απαίσια βουβός σαν πεθαμένος:
Ελευθερία ανάπηρη πάλι σου τάζουν.

200 χρόνια από τη γέννηση του Κάρολου Δαρβίνου

Φέτος γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Κάρολου Δαρβίνου (1809 – 1882)
και τα 150 χρόνια από την κυκλοφορία του περίφημου έργου του:
«Η προέλευση των ειδών».
Τον Φεβρουάριο του 2009 εκδόθηκαν από τα βρετανικά ταχυδρομεία δύο σειρές γραμματοσήμων προς τιμήν του Κάρολου Δαρβίνου (Charles Robert Darwin).





Ο Δαρβίνος γεννήθηκε στο Mount και πέθανε στο Downe της Αγγλίας. Σπούδασε Θεολογία στο Καίμπριτζ με σκοπό να γίνει παπάς, αλλά η αγάπη του για τις συλλογές σκαθαριών και πεταλούδων οδήγησε την ιστορία να τον καταγράψει ως φυσιοδίφη, την τότε λέξη για την έννοια Βιολόγος.





Παράλληλα με τη Θεολογία μελετούσε γεωλογικά και βιολογικά θέματα που τον ενδιέφεραν πολύ. Λόγω αυτών των δραστηριοτήτων του προσκλήθηκε να συνοδεύσει μια διετή εξερευνητική αποστολή στη νότια Αμερική για να καταγραφούν διάφορα ζωικά είδη. Το 1831 ξεκίνησε το ταξίδι με το πλοίο “HMS Beagle” ένα από τα σπουδαιότερα επιστημονικά και περιπετειώδη ταξίδια που πραγματοποιήθηκε ποτέ και πρώτος σταθμός ήταν η Βραζιλία. Τελικά το ταξίδι διήρκησε πέντε χρόνια και έφερε τους ερευνητές, μέσω του στενού του Μαγγελάνου στον Ειρηνικό, στη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία. Στα νησιά του Αρχιπελάγους Γκαλαπάγκος ο Δαρβίνος κατέγραψε τα ζωικά είδη που είχαν απομονωθεί από τις ηπείρους και διαπίστωσε ότι υπήρχαν γιγάντιες χελώνες καθώς και ήρεμα και φιλικά προς τον άνθρωπο πτηνά.


Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν πως το ταξίδι του HMS Beagle σε αξία μπορεί να συγκριθεί με το ταξίδι του Κολόμβου. Αφού και τα δύο αποκάλυψαν νέους ορίζοντες στην ανθρωπότητα και οδήγησαν τον κόσμο σε νέους φωτισμένους κόσμους.


Το 1859 δημοσίευσε ο Δαρβίνος το βιβλίο «Η προέλευση των ειδών» (“The origin of species”) στο οποίο περιλαμβάνονται τα πορίσματα από τα ταξίδια του και από τις συγκριτικές μελέτες που πραγματοποίησε για πάνω από 20 χρόνια. Σ’ αυτό το βιβλίο υποστηρίζει ο Δαρβίνος ότι τα είδη του ζωικού βασιλείου δεν παραμένουν αμετάβλητα, αλλά έχουν κοινή καταγωγή και εξελίσσονται με την πάροδο των χιλιετιών. Μόνο εκείνα τα είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου επιβιώνουν στη φύση, τα οποία προσαρμόζονται στο εκάστοτε περιβάλλον.
Με την εξελικτική θεωρία ο Δαρβίνος δημιούργησε μια ιδεαλιστική επανάσταση που συμπλήρωνε τις επιστημονικές επαναστάσεις των Κέπλερ, Γαλιλαίο και Νιούτον, σύμφωνα με τις οποίες το σύμπαν κυβερνάται από φυσικούς νόμους. Με τη διαδικασία αλλαγής που προέρχεται από τη φυσική επιλογή μπορούν να εξηγηθούν οι διαδικασίες προσαρμογής, η ποικιλότητα των οργανισμών ακόμα και η προέλευση του ανθρώπου. Πριν από το Δαρβίνο η προέλευση των ειδών αποδιδόταν στο σχέδιο του σοφού Δημιουργού. Όμως ο Δαρβίνος αναγνώρισε ότι οι οργανισμοί είναι τελολογικά οργανωμένοι. Η κατεύθυνση των ζωντανών σωμάτων προς ένα ορισμένο σκοπό είναι μια εσωτερική σκοπιμότητα που κατευθύνεται από τη φυσική επιλογή.


Επίσης η θεωρία του Δαρβίνου ανέδειξε την ενότητα του ανθρώπου με τη φύση. Αυτή την ενότητα ανακαλύπτουμε προσπαθώντας να πλησιάσουμε οντολογικά την αρχαία θρησκευτική και πολιτισμική στάση του ανθρώπου.


Όμως αυτό που στην ουσία ανακάλυψε ο Δαρβίνος ήταν η γενεαλογία της οικολογίας των ειδών, ο ρόλος του περιβάλλοντος πριν ακόμη αποκτήσει την σημερινή του έννοια και τη χρήση του επιστημονικού κλάδου της Βιολογίας, την Οικολογία.


Η θεωρία του Δαρβίνου μας επιτρέπει να ανακτήσουμε μια βιωματική αναγνώριση αξίας και αναγνώριση της συγγενούς ετερότητας με κάθε πλάσμα στη γη. Επιπλέον ανακτούμε το νήμα της εξέλιξης της συνείδησης, σε σχέση με το ζωολογικό βάθος της. Δηλαδή η θεωρία αναδεικνύει την εξελικτική και εξαιρετική συνάφεια μεταξύ του ανθρώπινου και του ζωικού βασίλειου.


Επ’ ευκαιρία λοιπόν του έτους Δαρβίνου είναι καιρός να επιχειρήσουμε τη συμφιλίωση του Δαρβινισμού με τις διαφορετικές απόψεις – κατόψεις του κόσμου μαθαίνοντας να είμαστε πιο ολιστικοί.


Χαρά Σάρδη, Βιολόγος

Πηγές:
"Ταξιδεύοντας με τον Μπινγκλ", Κ. Δαρβίνος, εκδ. Στοχαστής
"Εξέλιξη", Στ. Αλαχιώτης, εκδ. Παν. Πατρών